Vitiligo

Wat is vitiligo?

Vitiligo is een huidaandoening waarbij de pigmentcellen in de huid worden vernietigd, waardoor witte vlekken ontstaan. Het treft ongeveer 0,5% - 1,5% van de wereldbevolking, wat neerkomt op zo'n 30 - 90 miljoen mensen wereldwijd. De aandoening kan zich op elke leeftijd ontwikkelen, maar begint meestal voor het 30e levensjaar.

Oorzaken van vitiligo

De exacte oorzaak van vitiligo is nog niet volledig bekend, maar wetenschappers denken dat het een auto-immuunreactie betreft waarbij het afweersysteem de pigmentcellen (melanocyten) aanvalt en vernietigt. Verschillende factoren kunnen een rol spelen:

• Erfelijkheid: Ongeveer 20-30% van de mensen met vitiligo heeft een familielid met dezelfde aandoening [1]
• Auto-immuniteit: Mensen met vitiligo hebben vaker andere auto-immuunziekten zoals schildklieraandoeningen of diabetes type 1
• Triggers: Ernstige zonnebrand, stress, huidbeschadiging of chemische blootstelling kunnen vitiligo uitlokken
• Neurochemische factoren: Stoffen die vrijkomen uit zenuwuiteinden kunnen toxisch zijn voor melanocyten

Symptomen en vormen

Het belangrijkste symptoom van vitiligo zijn de witte vlekken op de huid. Deze kunnen variëren in grootte en locatie:

Gegeneraliseerde vitiligo

Dit is de meest voorkomende vorm (ongeveer 90% van de gevallen). Symmetrische witte vlekken verschijnen vaak op beide lichaamshelften, met name op:

• Handen, vingers en polsen
• Gezicht (vooral rond ogen en mond)
• Voeten en enkels
• Oksels en lies

Segmentale vitiligo

Deze vorm komt voor bij ongeveer 5-15% van de patiënten. De witte vlekken beperken zich tot één lichaamsdeel of lichaamszijde. Segmentale vitiligo ontwikkelt zich meestal op jongere leeftijd en stabiliseert sneller dan gegeneraliseerde vitiligo.

Focale vitiligo

Bij deze zeldzame vorm blijven de vlekken beperkt tot een klein gebied en breiden ze niet verder uit.

Diagnose

Een dermatoloog kan vitiligo meestal vaststellen door de huid te onderzoeken. Soms wordt een Wood-lamp gebruikt (UV-licht) om de depigmentatie beter zichtbaar te maken. In sommige gevallen kan een huidbiopt genomen worden om andere aandoeningen zoals pityriasis alba of pityriasis versicolor uit te sluiten.

Omdat vitiligo geassocieerd kan zijn met andere auto-immuunziekten, controleert de arts mogelijk ook de schildklierfunctie en bloedsuikerspiegel.

Behandeling van vitiligo

Hoewel er geen definitieve genezing voor vitiligo bestaat, zijn er verschillende behandelingen die repigmentatie kunnen bevorderen:

Topicale behandelingen

• Corticosteroïden: Deze ontstekingsremmende crèmes kunnen effectief zijn, vooral in een vroeg stadium.
• Calcineurineremmers: Zoals tacrolimus en pimecrolimus, vooral geschikt voor het gezicht en de nek waar langdurig gebruik van corticosteroïden vermeden moet worden
• Ruxolitinib: Een nieuwe JAK-remmer die in 2022 door de FDA is goedgekeurd voor de behandeling van vitiligo

Lichttherapie (fototherapie)

• Narrow-band UVB: Dit is een van de meest effectieve behandelingen voor vitiligo, met name de non-segmentale variant. Twee tot drie sessies per week kunnen na enkele maanden tot kleurherstel van de huid leiden
• Excimer laser: Geschikt voor kleine, lokale gebieden. Deze gerichte behandeling vermindert de blootstelling aan UV-straling van gezonde huid
• PUVA-therapie: Combinatie van psoraleen (een lichtgevoelig makende stof) en UVA-licht. Wordt minder vaak toegepast vanwege bijwerkingen

Chirurgische opties

Voor stabiele, niet-uitbreidende vitiligo kunnen chirurgische technieken overwogen worden:

• Melanocyt-keratinocyt transplantatie: Gezonde huidcellen worden overgebracht naar depigmented gebieden
• Blister grafting: Blaasjes worden gecreëerd op gezonde huid en het opperhuidweefsel wordt getransplanteerd
• Micropigmentatie: Tatoeage-achtige techniek voor kleine gebieden zoals lippen of tepels

Depigmentatie

Bij zeer uitgebreide vitiligo (meer dan 80% van het lichaam) kan volledige depigmentatie van de resterende pigmentatie overwogen worden met monobenzylether van hydrochinon.

Verloop en prognose

Het verloop van vitiligo is onvoorspelbaar. Bij sommigen blijft de aandoening stabiel, terwijl bij anderen de vlekken zich verder uitbreiden. Factoren die de prognose beïnvloeden:

• Type vitiligo: Segmentale vitiligo stabiliseert meestal sneller dan gegeneraliseerde vitiligo
• Duur: Lang voortdurende vitiligo reageert vaak minder goed op behandeling
• Locatie: Vlekken op het gezicht en romp reageren beter op behandeling dan die op handen en voeten
• Spontaan pigmentherstel: Bij ongeveer 10-20% van de gevallen treedt spontaan herstel van pigment op, vooral bij kinderen

Omgaan met vitiligo

Vitiligo heeft niet alleen fysieke, maar ook psychologische impact. Onderzoek toont aan dat 28,8% van de mensen met vitiligo angstklachten ervaart.

Praktische tips

• Zonbescherming: aangetaste huid heeft geen bescherming tegen UV-straling. Gebruik altijd zonnebrandcrème met hoge SPF
• Camouflage: Watervaste camouflage make-up kan helpen vlekken te bedekken. DHA-zelfbruiners kunnen ook een natuurlijk ogende kleur geven
• Psychologische ondersteuning: Overweeg begeleiding als vitiligo veel invloed heeft op je zelfbeeld en sociale leven
• Patiëntenverenigingen: Contact met anderen met vitiligo kan steun bieden.

Op de website vitiligo.nl vind je meer informatie over praktische tips en hulp in de omgang met vitiligo.

Onderzoek en ontwikkelingen

Er wordt actief onderzoek gedaan naar nieuwe behandelingen voor vitiligo:

• JAK-remmers: Naast ruxolitinib worden andere JAK-remmers onderzocht in klinische trials, met veelbelovende resultaten voor kleurherstel
• Biomarkers: Onderzoek uit 2024-2025 toont dat IFN-γ en CXCL9 kunnen voorspellen welke patiënten risico lopen op terugkeer van vitiligo na succesvolle behandeling
• Afatinib: Een EGFR-remmer die in preklinische studies herstel van melanocyten stimuleert
• Cellulaire therapieën: Verfijnde transplantatie technieken worden verder ontwikkeld voor betere en duurzamere resultaten

Wanneer naar de arts?

Ga naar de huisarts als je:

• Witte vlekken op je huid ontdekt
• Bestaande witte vlekken snel groter worden
• Emotionele problemen ervaart door vitiligo
• Vragen hebt over behandelopties

De huisarts kan je doorverwijzen naar een dermatoloog voor verdere diagnose en behandeling.

Vitiligo die langer bestaat en uitgebreider is, reageert vaak minder goed op behandeling. Daarom is vroege diagnose en behandeling belangrijk voor het beste resultaat.