Ingrediënten zonnebrandcrème

In het kort

  • Zinkoxide en titaniumdioxide zijn door de FDA als veilig geclassificeerd, al is meer onderzoek nodg.
  • De EU heeft veiligheidsconcerns over oxybenzone, homosalaat en octocryleen
  • Oxybenzone en octinoxaat kunnen huidallergieën veroorzaken en hormonale effecten hebben.

Het probleem met de ingrediënten van zonnebrandmiddelen

De fabrikanten van zonnebrandmiddelen hebben de verantwoordelijkheid om hun producten grondig te testen op potentiële gezondheidseffecten op korte en lange termijn. Dit omvat toxiciteitstests op irritatie en allergieën, evenals tests op huidabsorptie en het potentieel om kanker te veroorzaken, het hormoonsysteem te verstoren en schade te veroorzaken tijdens de voortplanting en ontwikkeling.

In 2019 heeft de Amerikaanse FDA, die de veiligheid van zonnebrandmiddelen reguleert, haar meest recente updates van de voorschriften voor zonnebrandmiddelen voorgesteld en vastgesteld dat slechts twee ingrediënten, namelijk zinkoxide en titaniumdioxide, op basis van de huidige beschikbare informatie als veilig en doeltreffend kunnen worden geclassificeerd.

In de afgelopen tijd zijn er in tal van nieuwe onderzoeken nieuwe zorgen geuit over de hormoonontregelende effecten van drie andere ingrediënten: homosalaat, avobenzone en oxybenzone. Dit onderstreept het belang van voortdurend onderzoek naar de veiligheid van zonnebrandmiddelen en het belang om bewust te zijn van de ingrediënten die in deze producten worden gebruikt.

Europese Unie

In 2018 en 2019 had de Europese Commissie voorlopige adviezen gepubliceerd over de veiligheid van drie organische UV-filters: oxybenzone, homosalaat en octocrylene. Zij kwam tot de conclusie dat twee van deze filters niet veilig zijn in de hoeveelheden waarin zij momenteel worden gebruikt en stelde een concentratiegrens van 2,2% voor oxybenzone en 1,4% voor homosalaat voor.

Fabrikanten van zonnebrandmiddelen in de VS mogen deze twee chemische stoffen wettelijk gebruiken in concentraties tot respectievelijk 6 en 15 procent, en in honderden zonnebrandmiddelen die in de VS worden vervaardigd, worden ze gebruikt in concentraties die de aanbevelingen van de Europese Commissie ver overschrijden.

Voortdurende blootstelling aan zonnebrand chemicaliën geeft aanleiding tot bezorgdheid, vooral omdat er voor de meeste ingrediënten niet genoeg gegevens zijn. Daarnaast is het zorgelijk dat voor het ingrediënt oxybenzone in tal van studies in verband is gebracht met hormoonontregeling.

Toxiciteit van actieve ingrediënten

Deze tabel geeft een overzicht van de informatie over de blootstelling van mensen en de gevaren van acht gebruikelijke, door de FDA goedgekeurde zonnebrandmiddelen, die vaak actieve ingrediënten worden genoemd omdat ze ultraviolet- of UV-bescherming bieden. 

Zonnebrandmiddelen bevatten doorgaans een combinatie van werkzame stoffen, behalve die met zinkoxide.

De wetenschap over de toxiciteit van ingrediënten

Oxybenzone

Oxybenzone is een ingrediënt in zonnebrandcrème dat gemakkelijk door de huid wordt opgenomen en allergische huidreacties kan veroorzaken. Er zijn ook studies die aantonen dat het gedrag van hormonen kan verstoren en schadelijk kan zijn voor kinderen; het kan de hormonen van adolescenten en baby's beïnvloeden. Er is meer onderzoek nodig om te bepalen of oxybenzone veilig is, omdat het in grotere mate door de huid wordt opgenomen dan eerder werd gedacht. De Europese Commissie heeft voorgesteld om de concentratie van oxybenzone in zonnebrandmiddelen te beperken, omdat het schadelijk kan zijn voor flora en fauna in wateren. Verschillende landen verbieden de verkoop van zonnebrandcrèmes die dit ingrediënt bevatten.

Octinoxaat (Octyl methoxycinnamate)

Octinoxaat is een chemische stof die in sommige zonnebrandcrèmes wordt gebruikt als bescherming tegen de zon. Het kan gemakkelijk door de huid worden opgenomen en blijft in het lichaam aanwezig, zelfs nadat de crème is aangebracht. Dierenstudies hebben aangetoond dat het hormonale effecten kan hebben en mogelijk schadelijk is voor de schildklier. Het kan ook allergische reacties veroorzaken bij blootstelling aan zonlicht. Om deze redenen hebben verschillende landen de verkoop van zonnebrandcrèmes met octinoxaat verboden, omdat het schadelijk kan zijn voor het leven in wateren.

Homosalaat

Homosalaat is een veelgebruikt organische UV-filter in zonnebrandmiddelen. Er zijn echter zorgen over de veiligheid en effectiviteit ervan, omdat het de huid kan binnendringen, hormonen kan verstoren en toxische afbraakproducten kan produceren. De Europese Commissie heeft aanbevolen dat het niet in concentraties hoger dan 1,4 procent mag worden gebruikt vanwege zorgen over mogelijke hormoonontregeling. In de VS staat de FDA fabrikanten toe om het in concentraties tot 15 procent te gebruiken, maar er is nog niet genoeg informatie om te bepalen of dit veilig is.

Octisalaat

Octisalaat is een organische UV-filter die gemakkelijk door de huid wordt opgenomen. De FDA heeft een maximale concentratie vastgesteld om veiligheidsproblemen te voorkomen, en heeft aanvullende veiligheidstests gevraagd voor hogere niveaus. Er is onvoldoende gegevens om te bepalen of octisalaat veilig en effectief is voor gebruik in zonneschermen. Octisalaat is in verband gebracht met allergische contactdermatitis en kan endocriene effecten hebben.

Octocrylene

Octocrylene wordt gemakkelijk door de huid opgenomen bij niveaus die hoger zijn dan de FDA vastgestelde maximale concentratie voor systematische blootstelling. Het is echter onduidelijk of het veilig en effectief kan worden gebruikt in zonnebrandmiddelen. Octocrylene veroorzaakt relatief veel huidallergieën en is in verband gebracht met aquatische toxiciteit en verontreiniging met het carcinogeen benzofenon. Er is ook enig bewijs voor het hormoonverstorende potentieel van octocrylene. De Europese Commissie beschouwt momenteel concentraties tot 10 procent als veilig.

Avobenzone‍

Avobenzone is een veelgebruikte organische filter die bescherming biedt tegen UVA-straling en vaak wordt gebruikt in producten die een breed spectrum aan bescherming bieden. Omdat avobenzone niet stabiel is, moet het worden gecombineerd met andere ingrediënten om afbraak in de zon te voorkomen. Afbraakproducten van avobenzone kunnen allergische reacties veroorzaken en het kan het endocriene systeem verstoren en de effecten van testosteron blokkeren. In één studie werd avobenzone in serummonsters gedetecteerd in niveaus die negen keer hoger waren dan de FDA-grenswaarde voor systemische blootstelling.

Minerale zonnefilters: Titaandioxide en zinkoxide

Minerale zonnefilters worden gemaakt van titaniumdioxide en zinkoxide, vaak in nanodeeltjesvorm. Deze worden als veilig en doeltreffend beschouwd door de FDA. Weinig of geen zink- of titaniumdeeltjes dringen de huid binnen. Titaandioxide kan mogelijk kankerverwekkend zijn bij inademing, dus poeder- of sprays zijn een punt van zorg. Minerale zonnefilters scoren over het algemeen beter dan chemische zonnefilters, maar het is belangrijk dat fabrikanten vormen van mineralen met een coating van inerte chemicaliën gebruiken om fotoactiviteit te verminderen. EWG bepleit strengere richtlijnen en beperkingen voor zink en titanium in zonnebrandmiddelen om de risico's voor gebruikers te minimaliseren.

Andere actieve ingrediënten

Mexoryl SX

Mexoryl SX is een gepatenteerde organische verbinding die wordt gebruikt als UV-filter in zonnebrandproducten. Het staat ook bekend als Ecamsule en de chemische naam is Tereftalylideen Dicamphor Sulfonzuur. Mexoryl SX biedt bescherming tegen zowel UVA- als UVB-straling en heeft aangetoond effectief te zijn bij het voorkomen van huidschade en het verminderen van het risico op huidkanker. Het wordt vaak gebruikt in combinatie met andere UV-filters om een breed spectrum bescherming te bieden. Mexoryl SX is goedgekeurd voor gebruik in Europa, Canada en sommige andere landen, maar is momenteel niet goedgekeurd voor gebruik in de Verenigde Staten door de FDA.

Aminobenzoëzuur (PABA)

Aminobenzoëzuur, ook bekend als PABA (para-aminobenzoëzuur), is een UV-absorberend middel dat wordt gebruikt om de huid te beschermen tegen de schadelijke effecten van zonnestralen. PABA is echter geassocieerd met allergische reacties bij sommige mensen en wordt daarom niet veel meer gebruikt in moderne zonnebrandproducten.

Trolaminesalicylaat

Trolaminesalicylaat is een ander UV-absorberend middel dat wordt gebruikt in zonnebrandcrèmes. Het is minder irriterend voor de huid dan sommige andere UV-absorberende stoffen en wordt daarom vaak gebruikt in producten die zijn ontworpen voor mensen met een gevoelige huid. Trolaminesalicylaat beschermt tegen zowel UVA- als UVB-stralen, hoewel het minder effectief kan zijn dan sommige andere UV-filters.

Bronnen: 

  1. Schneider, S. L., & Lim, H. W. (2019). Epidemiology of Skin Diseases in a Diverse Patient Population. Journal of the American Academy of Dermatology, 80(1), 266-271. https://doi.org/10.1016/j.jaad.2018.08.020
  2. SCCS Opinion on Oxybenzone, 2019: https://health.ec.europa.eu/system/files/2021-08/sccs_o_226_0.pdf
  3. SCCS Opinion on Homosalate, 2019: https://health.ec.europa.eu/system/files/2021-08/sccs_o_229_0.pd
  4. SCCS Opinion on Octocrylene, 2018: https://health.ec.europa.eu/system/files/2021-08/sccs_o_220_0.pdf
Medisch gecontroleerd door
Mara Willems
Mara Willems is een veelbelovende dermatoloog in opleiding bij het UMCG in Groningen sinds mei 2023. Eerder werkte ze als arts-assistent in de dermatologie bij het Flevoziekenhuis en het Amphia Ziekenhuis, en in de heelkunde en bariatrie bij het BovenIJ ziekenhuis en de Nederlandse Obesitas Kliniek. Haar uitgebreide ervaring in diverse medische velden onderstreept haar toewijding en expertise in de gezondheidszorg.