In het kort

  • Pigment dat afkomstig is van het aminozuur tyrosine.
  • Het zorgt voor pigmentatie van huid, ogen en haar en beschermt tegen UV-stralen.
  • Het is aanwezig in je haar, huid, ogen, hersenen, bijnieren en binnenoor.
  • Hypopigmentatie ontstaat bij een(tekort en hyperpigmentatie bij overschot

Wat is het?

Melanine is een pigment dat je lichaam maakt uit het aminozuur tyrosine. Melanine is in verschillende mate aanwezig in de huid van mensen en dieren en is verantwoordelijk voor de (unieke) kleur van je ogen, haar en huid.

Wat doet melanine?

Melanine zorgt voor de pigmentatie van je huid, ogen en haar. Mensen met meer melanine hebben over het algemeen een donkere huid, ogen en haar in vergelijking met mensen met weinig melanine.

De stof absorbeert ook schadelijke UV (ultraviolet) stralen en beschermt je cellen tegen zonverbranding. Blootstelling aan UV-licht stimuleert de aanmaak van melanine, wat leidt tot een bruinere huidskleur (een zonnebruine tint).

Ook biedt melanine bescherming tegen reactieve zuurstofsoorten (ROS). Reactieve zuurstofsoorten zijn bijproducten van de celprocessen van je lichaam. Wanneer ROS zich ophopen in je cellen, kunnen ze leiden tot stress, vroegtijdige veroudering en gezondheidsproblemen zoals diabetes en kanker.

Productie van melanine

Melanine wordt geproduceerd in melanocyten. Deze cellen bevinden zich in verschillende delen van je lichaam, waaronder:

  • Je haar
  • De binnenste laag van je huid
  • Je pupillen en irissen.
  • In delen van je hersenen
  • In delen van de bijnieren
  • In een deel van je binnenoor

Soorten

Melanine heeft twee hoofdvormen: eumelanine (bruin-zwart pigment) en feomelanine (rood-geel pigment). De verhouding tussen deze twee bepaalt de huidskleur.

  • Eumelanine.
    Er zijn twee types eumelanine: zwart en bruin. Eumelanine is verantwoordelijk voor donkere kleuren in de huid, ogen en haar. Mensen met bruin of zwart haar hebben verschillende hoeveelheden bruine en zwarte eumelanine. Wanneer er geen zwarte eumelanine en een kleine hoeveelheid bruine eumelanine is, resulteert dit in blond haar.
  • Pheomelanine.
    Dit type melanine geeft pigment aan je lippen, tepels en andere roze delen van je lichaam. Mensen die evenveel eumelanine en pheomelanine hebben, hebben rood haar.

Eigenlijk bestaat er nog een derde vorm; neuromelanine. Dit stofje is verantwoordelijk voor de kleur van je neuronen.

Tekort & overschot

Bij een melanine-tekort heb je een vermindering of tekort aan pigment. Dit noem je hypopigmentatie. Bij hyperpigementatie maakt je lichaam extra pigment aan; je huid wordt donkerder (dan de omliggende huid).

Een tekort aan melanine kan leiden tot aandoeningen, zoals

  • Melasma.
    Mensen met melasma hebben bruine of blauwgrijze vlekken op hun gezicht of armen.
  • Albinisme.
    Wanneer je heel weinig melanine hebt, resulteert dit een bleke huid, wit haar en blauwe ogen. Er is ook een verhoogd risico op verlies van gezichtsvermogen en zonnebrand.
  • Pigmentverlies na huidbeschadiging. Als je huid geïnfecteerd, verbrand of met blaren bedekt raakt, kan je lichaam mogelijk niet in staat zijn om melanine te vervangen in het beschadigde gebied.
  • Gehoorverlies.
    Omdat melanine aanwezig is in een deel van het binnenoor, kan je een hoger risico lopen op gehoorproblemen.
  • Ziekte van Parkinson. Normaal gesproken neemt neuromelanine in je hersenen toe naarmate je ouder wordt. Bij de ziekte van Parkinson neemt neuromelanine juist af.

Goed om te weten

Melanine moet niet verward worden met melamine (kunststof) of melatonine (slaaphormoon).

Artikelen
Mara willems profile picture
Medisch gecontroleerd door
Mara Willems
Mara Willems is een veelbelovende dermatoloog in opleiding bij het UMCG in Groningen sinds mei 2023. Eerder werkte ze als arts-assistent in de dermatologie bij het Flevoziekenhuis en het Amphia Ziekenhuis, en in de heelkunde en bariatrie bij het BovenIJ ziekenhuis en de Nederlandse Obesitas Kliniek. Haar uitgebreide ervaring in diverse medische velden onderstreept haar toewijding en expertise in de gezondheidszorg.