In het kort

  • Melanoom is een agressieve huidtumor.
  • Je merkt een nieuw of veranderend vlekje, dat kan variëren in kleur, is vaak asymmetrisch en heeft een grillige vorm.
  • Risicofactoren zijn UV-straling, lichte huid, erfelijke aanleg, hebben van veel moedervlekken of zwak immuunsysteem.
  • Behandeling kan zijn;
    • chirurgische verwijdering
    • bij uitzaaiing: schildwachtklierprocedure, immunotherapie, gerichte therapie, chemotherapie, bestraling.
  • Vroege detectie is cruciaal en resulteert in betere prognose.

Wat is het?

Een melanoom is een agressieve en potentieel levensbedreigende tumor die ontstaat uit de pigmentcellen (melanocyten) in de huid. Een verdachte moedervlek kan een melanoom zijn.

Kenmerken

De belangrijkste kenmerken van een melanoom;

  • Een nieuw vlekje op de huid of een verandering in een bestaande moedervlek.
  • Het kan snel groeien en meerdere kleuren bevatten zoals bruin, zwart, rood of wit-roze (amelanotisch melanoom).
  • Meestal is een melanoom groter dan een gewone moedervlek.
  • Waar een moedervlek meestal rond en egaal van kleur is, hebben melanomen vaak een grillige vorm.
  • Ze zijn ook vaak asymmetrisch.
  • Soms kunnen ze ook spontaan bloeden. 

Lokalisatie

  • Kan overal op de huid ontstaan, maar vooral op zonbeschenen plekken zoals het hoofd, armen en benen.
  • Kan ook ontstaan uit slijmvliezen, ogen (oogmelanoom) of spontaan zonder voorafgaande moedervlek.

Oorzaken & risicofactoren

Melanoom ontstaat door een mutatie in melanocyten, de cellen die pigment produceren en de huidskleur bepalen en de huid beschermen tegen UV-straling. Onder invloed van UV-straling kunnen er ook mutaties ontstaan in melanocyten, waardoor ze kunnen ophopen en uitzaaien naar andere plekken.

Risicofactoren om melanoom te ontwikkelen;

  • Overmatige blootstelling aan UV-straling, vooral verbranding op jonge leeftijd.
  • Lichte huid, erfelijke aanleg, veel moedervlekken.
  • Andere risicofactoren zijn een verzwakt immuunsysteem en bepaalde genetische aandoeningen.

We zijn vaker blootgesteld aan de zon; melanomen komen dan ook steeds vaker voor. 

Behandeling

De behandeling hangt af van de dikte en het stadium van het melanoom. Hoe dikker, hoe groter de kans op uitzaaiing.

Behandeling in een vroeg stadium

Bij een verdenking op een melanoom is de eerste stap chirurgische verwijdering (excisie). De huid wordt onderzocht. Als er inderdaad sprake is van een melanoom, wordt er nog extra weefsel rondom het litteken chirurgisch verwijderd (re-excisie), om er zeker van te zijn dat het melanoom weg is. In vroege stadia is dit al voldoende.

Behandeling in hoog stadium / bij uitzaaiing

Bij melanomen in een hoger stadium is er verder onderzoek nodig. Aangezien melanomen als eerst uitzaaien via lymfebanen naar lymfeklieren, worden dan als eerst de klieren in het dichtstbijzijnde klierstation onderzocht (bijvoorbeeld de hals, oksels of de liezen). Dit gebeurt operatief en wordt de schildwachtklier procedure genoemd.

Als er uitzaaiingen hebben plaatsgevonden, is de prognose slechter. Wel verbeteren aanvullende behandelingen de overlevingskansen, zoals immunotherapie, gerichte therapie, chemotherapie of bestralingstherapie. 

Bij uitzaaiingen is de prognose slechter, maar nieuwe immunotherapieën verbeteren de overlevingskansen.

Vooruitzichten

Aangezien melanomen levensbedreigend zijn, is vroege opsporing en behandeling belangrijk. Als er bij excisie en re-excisie blijkt dat er geen rest melanoom meer achter is gebleven en de dikte is kleiner dan 0,8 mm (zonder ulceratie), dan is de prognose goed. Er is hierbij ook geen schildwachtklierprocedure nodig.

Wat kan ik zelf doen?

  • Vermijd overmatige blootstelling aan de zon
  • Gebruik zonnebrandcrème met hoger SF van 30 of hoger.
  • Doe regelmatig zelfcontrole van de huid

Het tijdig herkennen en behandelen van een melanoom is cruciaal voor een betere prognose en een hogere kans op genezing. 

Mara willems profile picture
Medisch gecontroleerd door
Mara Willems
Mara Willems is een veelbelovende dermatoloog in opleiding bij het UMCG in Groningen sinds mei 2023. Eerder werkte ze als arts-assistent in de dermatologie bij het Flevoziekenhuis en het Amphia Ziekenhuis, en in de heelkunde en bariatrie bij het BovenIJ ziekenhuis en de Nederlandse Obesitas Kliniek. Haar uitgebreide ervaring in diverse medische velden onderstreept haar toewijding en expertise in de gezondheidszorg.